,,Ik ken geen kwetsbare jongeren”, zegt Verena Lucassen(rechts). Ze werkt als jongerencoach bij Impacter in Zwolle. Op de vraag waarom die term niet in gebruik wordt genomen komt het antwoord: ,,Iedereen is goed zoals hij/zij is, en iedereen kan op een bepaalde manier in zijn/haar kracht gezet worden. Die kracht moet alleen soms naar worden gezocht. En bij dat zoeken helpen wij.”
Impacter is een organisatie in Zwolle die jongeren die vastlopen in het dagelijks leven ondersteunt en verder helpt.
Elise Bos(links), die met Lucassen meeloopt als stagiaire bij Impacter vult aan: ,,Kijk bijvoorbeeld naar mij. Ik bevroor op een gegeven moment in het dagelijks leven omdat ik ontzettend veel maatschappelijke druk ervaarde. Ik was heel angstig en gestrest en ik kon hierdoor eigenlijk niks meer, terwijl wel heel veel kan!”
Voor veel jongeren is alles wat ze op zich af krijgen te veel. Ze kunnen wat de maatschappij van ze vraagt niet meer aan, krijgen daardoor vaak psychische problemen. In Zwolle is de hoeveelheid jongeren die hulp krijgt bij de GGZ tussen 2019 en 2021 gestegen met bijna 50 procent. Steeds meer jongeren krijgen volgens het CBS angstige, sombere, depressieve of burn-out klachten.
En dit zorgt voor een verandering. Jongeren willen het anders. Ze kiezen steeds meer voor zichzelf en hun eigen opvatting succes, in plaats van het ouderwetse beeld dat de maatschappij van succes heeft blindelings te volgen.
Vroeger
Lucassen vertelt: ,,Jongeren koppelde heel lang hun opvatting van succes aan de pijlers van de maatschappij. Jouw succes werd bepaald door je prestaties op school, je hoeveelheid vrienden, het merk van de kleding die je draagt, de hoeveelheid geld die je hebt en later ook het aantal likes dat je krijgt op sociale media. Dit komt omdat succes bij de oudere generaties meetbaar was in bijvoorbeeld dure spullen”
,,Door de hoge verwachtingen van de ouderen, die gewend zijn dat succes uitgedrukt is in materiële dingen en bijvoorbeeld bladen zoals vroeger de TINA en tegenwoordig Instagram, waar het perfecte uiterlijk constant benadrukt wordt, vormen de jongeren een beeld van succes dat misschien helemaal niet bij hun persoonlijke wensen aansluit.”
,,Doordat de jongere niet aansluit bij het beeld van succes, is hij/zij dus automatisch niet succesvol. Maar in dit systeem begint langzaam verandering te komen.’’
In de groep
Gabrielle van Gelderen werkt als studentenbegeleider op Windesheim en als praktijkondersteuner bij de GGZ. Van Gelderen vertelt: ,,Succes op school wordt vaak gedefinieerd vanuit de studie als nominaal studeren: Binnen vier jaar je studie afronden. Dit wordt gezien als academisch succes.”
,,Maar sociaal succes weegt ook heel zwaar mee. Deze vorm van succes houdt in dat je verbinding maakt, dat je vrienden hebt, een sociaal vangnet, een leuke bijbaan en bijvoorbeeld hobby’s.’’
,,Deze twee vormen van succes overlappen wel heel erg’’, zegt van Gelderen. ,,Er zijn grote verschillen tussen individuen in een groep. Maar als de verbinding in de groep wel goed is, dan gaat het met de individuen binnen de groep ook vaak beter. Sommige studenten zijn bijvoorbeeld ergens minder goed in, maar als ze toch door de groep worden meegetrokken, dan zorgt dit voor een gevoel van acceptatie. De academische en sociale componenten komen zo dus samen.”
Verandering in hoe jongeren succes definiëren
Van Gelderen ligt toe: ,,De definitie van succes is zeker veranderd de afgelopen jaren. Dit komt denk ik door Corona. In de covidperiode zijn mensen meer teruggeworpen op zichzelf. Vooral voor jongeren was dit een ontzettend lastige periode. Jongeren gingen in deze tijd, al dan niet zonder keuze, opnieuw nadenken over welke normen en waarden voor hen nu eigenlijk van belang zijn.”
,,Als je in de ‘ratrace’ zit heb je echt minder tijd om over dit soort levensvragen na te denken. En door corona zijn jongeren gewoon heel erg op zichzelf geworpen. Daarnaast hadden veel jongeren mentale problemen. Ze waren vaak somber en angstig. Dit heeft ze waarschijnlijk ook aan het denken gezet over een hoop dingen waaronder de vraag: ,,Wat is succes voor mij en is dat eigenlijk wel materieel, of wil ik gewoon alleen maar goed in mijn vel zitten?”
,,Iets wat mij heel erg raakte was dat jongeren na corona zo graag weer naar school wilden om onder leeftijdsgenoten te zijn, dat zelfs leerlingen die gingen stoppen met de opleiding aan mij vroegen of ze wel gewoon nog naar alle lessen mochten komen tot het einde van het schooljaar. Dat heb ik echt nog nooit meegemaakt, maar het voegt enorm veel toe aan het sociale succes van de jongeren, wat uiteindelijk ook het academische succes vergroot.”
Een stap in de goede richting
Lucassen stelt: ,,Het beste wat jongeren kunnen doen is succes loslaten. Als je goed in je vel zit komen succesmomentjes vanzelf. Wel is het belangrijk om iets te doen. Jongeren willen eigenlijk altijd zelf dingen doen die iets toevoegen, maar vinden het moeilijk om de intrinsieke motivatie vinden om te zoeken naar wat dat dan is.”
Bos legt uit hoe dit bij haar is gegaan nadat ze helemaal vastliep: ,,Ik ging bij Impacter op zoek naar wat ik eigenlijk wilde doen, omdat ik dat echt niet wist. Ik twijfelde constant aan alles van mezelf. Het ging pas beter toen ik alle eisen van de maatschappij losliet en echt ging kijken naar wat ik eigenlijk wilde.
,,Voor mij is succes goed in mijn vel zitten, okay zijn met wat ik aan het doen ben en dankbaar zijn voor de kleine dingen. Als dit lukt vind ik het echt fijn. Zoals je ziet past dit succesbeeld absoluut niet bij dat van de maatschappij. Maar zodra ik mijn beeld aanpaste ging het wel echt beter met me.”
Coaching bij Impacter
,,Bij Impacter in Zwolle geven we jongeren door middel van coaching de ruimte om erachter te komen: Wie ben ik nou eigenlijk? Je hoeft namelijk niet altijd stappen te zetten om vooruit te gaan. Door erachter te komen wat je niet leuk vindt, kom je namelijk ook een stapje verder!”
,,‘Wat nou, als alles kon’, dat is een vraag die we aan de jongere vragen”, zegt Lucassen. ,,Vaak is wat ze eigenlijk willen, of iets dat daar erg veel op lijkt best wel realistisch. Als het antwoord op die vraag boven tafel is, gaan we samen met de jongere kijken hoe we dit doel kunnen bereiken.
Als je bijvoorbeeld heel graag achter een bar werkt, maar je hebt problemen met alcohol dan gaat achter een bar werken gewoon moeilijk. We gaan dan zoeken naar wat je dan precies zo leuk vindt aan achter de bar werken. Stel dat is hard werken en menselijk contact. Dat kun je bijvoorbeeld heel goed in een lunchroom vinden waar ze geen alcohol schenken. We denken dus altijd in oplossingen.”
